Hoe maak je een gebied crimineel-proof?

Een verlaten bedrijventerrein, een straat met verdacht veel telecomwinkels of een afgelegen boerenschuur – voor criminelen dé plekken om hun activiteiten te verbergen. Zo sluipt criminaliteit de legale wereld in. De vraag is, hoe herken je zulke praktijken? En belangrijker nog: wat kun je ertegen doen? In de nieuwste aflevering van onze podcast Ruimtedenkers gaan we hierover in gesprek met twee experts.

Criminele blik op de omgeving

‘Criminelen zijn vindingrijk’, vertelt Jeffrey Dame, regisseur ondermijning bij de gemeente Papendrecht. In negen maanden tijd rolde hij in deze gemeente onder meer een illegaal casino op en pakte hij malafide praktijken aan op een bedrijventerrein. ‘En Papendrecht is niet groot. Ondermijning is overal, dus het is echt een gemiste kans als we veiligheid niet meenemen in onze ruimtelijke plannen.’

Onder- en bovenwereld

Ondermijning betekent dat criminele activiteiten zich vermengen met legale activiteiten. Een kapsalon die wordt gebruikt voor witwassen, een garagebedrijf dat dient als ‘ramkraakacademie’, of een boerenschuur waar een drugslab in wordt gebouwd. ‘Het probleem is dat je het vaak niet aan de buitenkant ziet’, legt Jasper van der Kemp uit. Als docent criminologie aan de VU Amsterdam is hij onder andere gespecialiseerd in geografisch profileren. Hij onderzoekt hoe criminelen de omgeving gebruiken, en welke factoren daar een rol in spelen.

Veiligheid aan de omgevingstafel

Jasper benadrukt dat we bij gebiedsontwikkeling vaak onbewust keuzes maken die criminaliteit in de hand werken. ‘We maken een integrale afweging voor archeologie en bodem, maar sociale veiligheid? Nog te vaak een ondergeschoven kindje.’ Voorbeeld: ‘We willen meer groen vanwege klimaatadaptatie, maar die groenstroken kunnen ook hangplekken worden. Of neem de trend van bedrijfsverzamelgebouwen – grote panden met meerdere bedrijven achter een roldeur. Dat biedt criminelen precies de anonimiteit waar ze naar op zoek zijn.’

Bewuste keuzes maken

Het goede nieuws: er zijn genoeg mogelijkheden om een gebied minder aantrekkelijk te maken voor criminelen. Van slimme verlichting tot beter nadenken over functiespreiding: wat komt waar, en waarom? ‘Wat we doen wordt vaak ingegeven door ruimtelijke beperkingen’, legt Jeffrey uit. ‘Maar in onze afwegingen moet sociale veiligheid bewuster worden betrokken: het verdient een vaste stoel aan de omgevingstafel.’

Instrumenten in de strijd

De Omgevingswet biedt nieuwe kansen om ondermijning aan te pakken. Jeffrey: ‘In het omgevingsplan kun je nu expliciet vastleggen wat wel en niet mag op een locatie. Je kunt bijvoorbeeld het aantal garages, telecomwinkels of nagelsalons in een bepaalde regio beperken, of extra eisen stellen aan vergunningen.’ Ook de Wet Bibob blijft een belangrijk instrument om malafide ondernemers te weren. Hoe precies, dat hoor je in de podcast.

Luistertip!

Benieuwd naar meer praktische tips en concrete voorbeelden? De nieuwe aflevering van Ruimtedenkers staat vanaf maandag 3 maart op Spotify en Podimo. Heb je vragen of wil je een gast tippen? Mail dan naar podcast@kinran.nl.