Zo maken we binnensteden toekomstbestendig

Binnensteden leiden flink onder de coronacrisis, stelt columnist Rinske Brand op Gebiedsontwikkeling.nu. In een hartverwarmend pleidooi pleit ze er daarom voor de verkiezing voor ‘Beste binnenstad’ om te vormen naar ‘Best transformerende binnenstad’. Want ze zijn toe aan verandering. Al een tijdje, maar nu des te urgenter, vanwege corona. Op Black Friday was het verontrustend druk. Hoe maken we steden klaar voor de nieuwe werkelijkheid?

Nog niet lang geleden waren binnensteden plekken van groei en trots. De coronacrisis steekt een spaak in dat wiel. En zeker als de situatie op dezelfde voet verder ontwikkelt, zullen binnensteden er heel anders uitzien, zelfs de grootste. “Nu iedereen liever in eigen buurt winkelt en toeristen wegblijven, zijn binnensteden de grootste verliezers van corona”, zegt Brand. “Ze leuk en leefbaar houden wordt de opgave van de komende jaren.”

Fitness of full body check?

Stadsgeograaf Joris Bokhove komt met een paar ideeën op Omgevingsweb.nl. Volgens hem is voor een aantal binnensteden “wat fitness soms al voldoende”. De openbare ruimte opfrissen, meer samenwerking tussen ondernemers en subsidies voor feestverlichting in de winter maken de kleinere stadskernen misschien al aantrekkelijker voor inwoners en toerisme.

In sommige gevallen is er meer nodig voor een toekomstbestendige binnenstad. Bokhove: “een full body check waarvan de diagnose luidt dat de binnenstad volledig op de schop moet en dat alle spelers daarvoor nodig zijn.” Hij is het eens met Brand dat je daarbij een visie nodig hebt op de toekomst “die door zo veel mogelijk stakeholders wordt gedragen en die leidt tot een geleidelijke transformatie”. Met groei als perspectief is dat makkelijk, maar hoe doe je dat in tijden van krimp?

Drie thema’s

Volgens Bokhove kun je op basis van drie thema’s bepalen hoe toekomstbestendig een binnenstad is:

1.      Flexibiliteit: in hoeverre is de binnenstad in staat om in te spelen op nieuwe kansen en nieuwe problemen? In de eerste plaats vergt het een degelijke analyse: wat is specifiek nodig om beter in te kunnen spelen op toekomstige veranderingen, die wij nu nog niet kennen? De gemeente zal hiervoor durf moeten tonen, durf om het juridisch-planologisch instrumentarium flink om te bouwen. Pandeigenaren moeten durven te kiezen: voor een iets lager maar wel bestendiger rendement.

2.      Trots: is de binnenstad nog wel de trots van alle inwoners? Herkent het grootste deel van de bevolking en zeker de jongeren zich nog wel in het aanbod? Zorg dat je niet alleen de huidige generaties bedient, maar ook de volgende. In hoeverre mogen ook bewoners van buiten de binnenstad meedenken over de toekomst van hun stadscentrum? Hoe maak je van de binnenstad weer de magneet waar zij naartoe trekken?

3.      Gezondheid: in hoeverre is de binnenstad een aantrekkelijke ontmoetingsplek, ook als het heel heet is of regent? Hoeveel hard (verkeers)lawaai is er te horen? Is er voldoende groen waar bezoekers een rustmoment kunnen inlassen? Is de luchtkwaliteit goed? Hoe zorg je voor verkoeling op hete dagen? Een gezonde stad is ook een plek waar ruimte is voor voetgangers en fietsers. En die bereikbaar is met andere vormen van duurzame mobiliteit.

Bokhove stelt dat je om een binnenstad uit het slop te halen, veel energie, vernieuwingsdrang en samenwerking nodig hebt. Dat vergt een gevoel van urgentie. “De urgentie die de coronacrisis heeft veroorzaakt is in die zin een cadeau. Laten we niet langer (tot 5 december bijvoorbeeld) wachten dat cadeau uit te pakken. Laten we alle relevante kennis bij elkaar zetten en samen aan de slag gaan. De tijd is er rijp voor.”

Lees het hele artikel van Joris Bokhove op Omgevingsweb.nl en de column van Rinske Brand op Gebiedsontwikkeling.nu.