Vergrijzing in de Achterhoek: "Er zijn in Nederland meer belangen dan vierkante meters"

Jeroen Gemser is beleidsmedewerker Ruimtelijke Ordening in de gemeente Bronckhorst en behandelt bestemmingsprocedures. Sinds december is hij ook bezig met de omgevingsvisie. We spreken hem over vergrijzing in de Achterhoek.

Meer belangen dan vierkante meters
Jeroen vertelt: “De gemeente Bronckhorst organiseert werkateliers om initiatiefnemers, inwoners en andere belanghebbenden bij elkaar te brengen. Doel is om de omgevingsvisie vorm te geven. Om concreet meer participatie te creëren vanuit alle partijen. Waar zitten de aanknopingspunten, maar ook: waar zitten de dilemma’s? Er zijn in Nederland meer belangen dan vierkante meters, en dat maakt het vaak uitdagend om de omgeving zo in te richten dat de verschillende belangen zo goed mogelijk gediend worden.

Het landschap en klimaat: Bronckhorst heeft een waardevol landschap maar is ook kwetsbaar. De opgave die er nu ligt is het behouden en versterken van het landschap. Een andere opgave is de klimaatopgave. Waar zitten de raakvlakken? Hoe kan je oplossingen bedenken om water langer vast te houden? En dan tegelijkertijd bijdragen aan het landschap, aan de flora en fauna? We kijken naar oplossingen waarbij we meerdere belangen kunnen dienen. We hebben veel informatie opgehaald bij inwoners. Uiteindelijk gaat het natuurlijk om hun gebied. Daarnaast hebben bewoners vaak goede ideeën over de inrichting van hun leefomgeving.”

Woningnood voor senioren en starters
“Voor starters én senioren is het lastig om een woning te vinden in Bronckhorst. Veel senioren willen namelijk kleiner gaan wonen, maar er zijn weinig seniorenwoningen beschikbaar. Waardoor er geen doorstroom plaatsvindt en er dus geen eengezinswoningen vrijkomen voor starters. Een bijkomend probleem voor (voornamelijk) starters is dat de woningprijzen enorm zijn gestegen. En zij willen ook niet altijd huren. Als je een vaste baan hebt probeer je eerder een huis te kopen, maar je vind geen woning onder de 300.000 euro in Bronckhorst. Dit alles komt de doorstroom niet ten goede.”

Nieuw bouwbeleid
“Oost-Nederland heeft de laatste jaren te maken gehad met krimp. Met als gevolg dat er geen nieuwe woningen bijgebouwd mochten worden. Sinds 2019 is er in de gemeente Bronckhorst een nieuw woonbeleid en dat staat woningbouw weer toe. Maar wel beperkt: voor de doelgroep jongeren en senioren. Het moeten ook relatief goedkope woningen zijn. Het probleem is: er is sprake van woningnood, maar mensen trekken naar de stad. Dus als er nu heel veel woningen voor jongeren worden bijgebouwd, kan er in de toekomst weer leegstand ontstaan. Daarom is ervoor gekozen om alleen woningbouw toe te staan in de bestaande stedelijke gebieden en niet in de landelijke omgeving. De ruimte is beperkt in die stedelijke gebieden, maar het is ook belangrijk om het landschap te beschermen.

De trek naar de stad heeft te maken met werkgelegenheid en voorzieningen. En om te kunnen studeren, zul je toch naar de stad moeten. Het voorzieningenniveau en de werkgelegenheid is in de stad gewoon groter. Mensen zijn wel steeds meer bereid om te reizen naar hun werk. Misschien dat de pandemie dat effect wel heeft versterkt.

Momenteel zijn er twee contrasterende ontwikkelingen gaande. Aan de ene kant is er verstedelijking, maar tegelijkertijd zijn er meer mensen die tot de conclusie komen dat ze niet per se in de stad hoeven te wonen, onder andere dus door de pandemie. Die trend kan echter van korte duur zijn. Ik denk dat de trend van verstedelijking wel doorzet op de lange termijn. Als je veel wil bouwen, kom je wel op gronden in het buitengebied uit. Het is maar de vraag of je dit in het oosten van het land wil. Je weet niet of de vraag naar woningen over 10 of 20 jaar nog net zo hoog is in de regio. Misschien is er dan wel weer sprake van krimp. Creatieve woonvormen zoals tiny houses zouden beter in het buitengebied passen.”

Tijd voor een regionale of landelijke aanpak
Jeroen besluit: “Ik denk dat er een regionale, misschien wel een landelijke aanpak nodig is om te kijken of je buitengebieden aan kan wijzen om woningen bij te bouwen. Een gemeente als Bronckhorst redt dat niet in zijn eentje, daarvoor is de problematiek te groot. Het Rijk zou bijvoorbeeld een aantal plekken aan kunnen wijzen en aangeven bij gemeenten waar en hoeveel bijgebouwd moet worden. Een centrale aanpak is nodig om iets te kunnen betekenen in dit probleem.”

Lees hier meer over Jeroens werkzaamheden bij de gemeente Bronckhorst.