De Omgevingswet komt eraan: 5 tips voor gemeenten

Op 1 januari 2021 is het zover. Dan treedt de Omgevingswet in werking. Als gemeente staat het ongetwijfeld al hoog op de agenda. Hoe zorg je voor een soepele voorbereiding en uitrol? Ik vroeg het de vakinhoudelijke experts van Kinran. Doe je voordeel met onze top 5 tips.

1. Verhoog de bewustwording en het kennisniveau

Van milieu, vergunningen, duurzaamheid en stedenbouw tot communicatie en het sociaal domein. De Omgevingswet raakt tal van verschillende beleidsterreinen. Dat vraagt om een hoog kennisniveau, van zowel de interne organisatie als betrokken adviseurs.

Voor een soepele implementatie van de nieuwe wet is het raadzaam om dit kennisniveau tijdig te verhogen. Zorg dat zowel medewerkers, inhoudelijk experts en adviseurs goed op de hoogte zijn van alle veranderingen die de Omgevingswet met zich meebrengt. Ontwikkel bijvoorbeeld een leerlijn, waarin je hen klaarstoomt voor de veranderende rol van de gemeente. Praat hen periodiek bij, over de gevolgen én kansen van de nieuwe wet op de verschillende beleidsterreinen.

2. Digitaal stelsel: structureer data tijdig

Een belangrijk onderdeel van de Omgevingswet is de komst van het digitaal stelsel. Voor inwoners, organisaties en andere betrokkenen moet straks digitaal inzichtelijk zijn wat er wel en niet mogelijk is in een bepaald gebied. En wat de regels zijn rondom belangrijke punten zoals bouwen, geluid, lucht en bodem.

Deze informatie is vaak ‘versnipperd’ aanwezig, verspreid over verschillende afdelingen of individuele collega’s. Maak een inventarisatie en breng alle data bij elkaar. Vervolgens is het zaak om de informatie te structureren en op te schonen: wat is relevant, wat niet? Toets ook of de data voldoet aan de kwaliteitseisen van de Omgevingswet. Kortom: ruim de zolder op. Een enorme klus, start dus het liefst vandaag al.

3. Prioriteer kennisgebieden, kijk naar eigenaarschap

De Omgevingswet integreert 26 verschillende sectorale wetten in één wet. Het gaat om de meest uiteenlopende wetten, waaronder de Wet ruimtelijke ordening, Wabo en de Wet milieubeheer. De Omgevingswet is hiermee zo breed, dat het ondoenlijk is om in één keer alle kennisgebieden te integreren in het omgevingsplan. Prioriteer de kennisgebieden en bepaal periodiek waar je de focus op gaat leggen.

Kijk ook naar eigenaarschap. Veel gemeenten zijn geneigd om het omgevingsplan volledig bij de afdeling ruimtelijke ordening te beleggen, maar is dat raadzaam? Het omgevingsplan gaat niet alleen over ruimtelijke ordening. Het gaat ook om natuur, cultuur en ecologie. Betrek verschillende afdelingen bij de vormgeving van het omgevingsplan, zoals juridisch, vergunningen en sociaal domein.

4. Bereid ketensamenwerking voor 

De Omgevingswet staat onder meer voor een soepeler verloop van vergunningaanvragen. Daarom wordt de periode waarin een vergunningaanvraag getoetst en afgehandeld moet zijn flink ingekort, van 26 tot 8 weken.

Hierdoor wordt ketensamenwerking en een grondig vooroverleg met de diverse belanghebbenden enorm belangrijk. Investeer daarin en maak hier vroegtijdig een plan voor. Hoe breng je alle belangen bij elkaar? Hoe zorg je dat afspraken al in een vroeg stadium helder zijn, zodat de aanvraag zelf zo soepel mogelijk verloopt?

Giet het vooroverleg vervolgens in een vast format, zodat je het proces stroomlijnt en de korte beslistijd voor vergunningaanvragen vanaf 2021 inderdaad realistisch en haalbaar is. Lees hier hoe gemeente Staphorst dat samen met Kinran doet.

5. Verkijk je niet op de overgangsperiode

Tot slot: de Omgevingswet treedt in 2021 officieel in werking, maar tot 2029 geldt er nog een overgangsperiode voor het omgevingsplan. Geruststellende gedachte? Pas op! Overgangsperiode of niet, zorg dat jouw gemeente zo snel mogelijk klaar is voor de Omgevingswet. Hoe eerder dit rond is, hoe overzichtelijker.

Want zijn de omgevingsvisie en het omgevingsplan straks nog niet rond? Dan krijg je deels te maken met de nieuwe werkwijze volgens de Omgevingswet, en deels blijven ook de bestemmingsplannen, vergunningen en verordeningen van kracht. Dan blijft er van de ambitie ‘Alles eenvoudig beter’ weinig over. Twee verschillende werkwijzen maken het complex en onoverzichtelijk. Voor zowel inwoners als de eigen organisatie.